Wycieczki i ich wykorzystanie w pracy z dziećmi przedszkolnymi

Wycieczka jest konieczną formą pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym. Organizując wycieczkę wiążemy ją często z aktualną tematyką. Określamy cel wycieczki i w sposób planowy dążymy do jego osiągnięcia. Liczba i rodzaje wycieczek organizowanych przez przedszkole są zależne od miejsca jego położenia. W placówkach, które znajdują się w pobliżu środowisk przyrodniczych, częściej będą organizowane wycieczki do tych środowisk, niż np. w przedszkolach dużych miast, gdzie łatwiejszy jest kontakt ze środowiskiem społecznym. Niezależnie od warunków, w jakich znajduje się przedszkole, wycieczki muszą być organizowane jako forma organizacji treści programu. Poznawanie przez dzieci otoczenia przyrodniczego i społecznego powinno opierać się na bezpośrednich doświadczeniach i przeżyciach, gdyż to tylko gwarantuje prawidłowości poznania, poprawność kształtowania pojęć i możliwość wyrabiania właściwego stosunku do ludzi i przyrody. Zasób wiadomości dzieci o otaczającej rzeczywistości i zasób ich doświadczeń jest bardzo niewielki. Stąd wiele przedmiotów i zjawisk jest dla dzieci czymś nowym, czasem niezrozumiałym. Biorąc to pod uwagę, a także fakt, że dziecko w wieku przedszkolnym myśli konkretnie w oparciu o to, co widziało, co słyszało, co stanowiło przedmiot jego badania, należy dążyć, aby poznanie miało charakter konkretny, by przebiegało w bezpośrednim zetknięciu z przedmiotami, faktami i zjawiskami oraz w powiązaniu z działaniem. Dziecku w wieku przedszkolnym nie powinno się przekazywać wiadomości o nieznanych zupełnie rzeczach droga przekazu słownego. To, co ma poznać, powinno zobaczyć – i to w miarę możliwości w naturalnym środowisku.. Mówiąc o kształtowaniu pojęć u dzieci pamiętamy, że tworzenie tych pojęć zależy od poznawania przedmiotów lub zjawisk w drodze bezpośredniego kontaktu z nimi, poznawania prawidłowej nazwy oraz wyodrębniania charakterystycznych i istotnych cech danego przedmiotu i zjawiska. Takie poznawanie i taka droga kształtowania pojęć wymaga niejednokrotnie wyjścia poza teren przedszkola w celu umożliwienia dzieciom obserwacji otoczenia, a niekiedy działania w nim. Ważnym argumentem uzasadniającym potrzebę organizowania wycieczek jest fakt, że stanowią one dla dzieci zawsze radosne przeżycie, urozmaicenie codziennego życia. A to, że dziecko poznaje w atmosferze emocjonalnego zaangażowania, powoduje łatwiejsze i trwalsze przyswajanie. Przez bezpośredni kontakt z otoczeniem uzyskujemy najlepsze rezultaty wychowawcze. radosne i ciekawe bezpośrednie przeżycia dzieci dają o wiele lepsze efekty w zakresie kształtowania postaw i stosunku do otoczenia, niż oddziaływanie oparte na słowie.

Cele i wartości wycieczek

Cele wycieczek są różnorodne i wszechstronne. Ogólnie ujmując można je określić następująco:

• poznawanie otoczenia i kształtowanie postaw społeczno – moralnych, patriotycznych i estetycznych w bezpośrednim kontakcie z nim;
• dostarczanie przyjemności i odpoczynku;

W pierwszym wypadku w celu wycieczki występują elementy dydaktyczne: wzbogacenie lub uściślenie wiadomości, kształtowanie pojęć, rozwijanie procesów poznawczych, np. spostrzegania, uwagi, a także procesów myślowych tego rodzaju, jak porównywanie, analiza i synteza oraz uogólnianie. Kontakt z nowym, ciekawym środowiskiem pobudzi dzieci do wypowiadania się i stawiania pytań, co wpłynie na rozwój mowy. Jednocześnie wpływać on będzie na kształtowanie się postawy dziecka – wyrabianie właściwego stosunku do otoczenia, odczuwania jego piękna, uczuciowego wiązania z najbliższym otoczeniem (środowiskiem i krajem ojczystym). W odniesieniu do drugiego zasadniczego elementu wycieczki, celem jej będzie stworzenie dzieciom możliwości wypoczynku w pięknym otoczeniu przyrodniczym, dostarczenie przyjemności przez dłuższy i atrakcyjny pobyt np. w lesie, na łące lub nad rzeką, urozmaicenie codziennego życia. Wybór miejsca wycieczki zależy oczywiście od środowiska przedszkola i warunków, w jakich się ono znajduje. Dążymy do tego, zgodnie z założeniami programu, aby dzieci poznawały przede wszystkim to, co bliższe, charakterystyczne dla danego środowiska. Dlatego nie można wskazać w sposób obowiązujący, jakie wycieczki i dokąd powinno się organizować w każdej grupie dziecięcej. Wskazane wyżej cele wycieczek, jak też osiągane wartości, chociaż rozpatrywane oddzielnie, w realizacji występują łącznie i są od siebie uzależnione. Istnieje nie tylko możliwość, ale konieczność realizowania wymienionych wyżej celów i zadań w sposób całościowy poprzez każdą wycieczkę. Aby jednak praca miała charakter świadomy i systematyczny, trzeba każdorazowo, gdy przygotowujemy wycieczkę, wyodrębnić cel zasadniczy, pamiętając jednak o tym, że każda wycieczka – to doskonała okazja do wyzwalania wielostronnej aktywności dzieci. Podczas wycieczki, której głównym celem jest przyjemność i wypoczynek, będziemy wzbogacać i uściślać wiadomości, rozwijać zdolności obserwacji i budzić zainteresowania przyrodnicze. Na wycieczce dostarczamy przeżyć, które mocno działają na wrażliwą psychikę małego dziecka, stają się one jednym ze źródeł kształtowania postawy estetycznej oraz umiłowania i przywiązania do kraju ojczystego. Ponadto wielka wartość wycieczek polega również na tym, że dzieci będą przebywały przez dłuższy czas na powietrzu w dobrych warunkach klimatycznych, co przyczyni się do odprężenia psychicznego i fizycznego. Mówiąc o celach, a więc i roli wycieczek w pracy wychowawczej, trzeba dostrzegać także ich znaczenie dla kształtowania stosunków miedzy dziećmi. W czasie wycieczek łączy dzieci wspólne, radosne przeżycie, co sprawia, ze wytwarza sie przyjemna atmosfera, ułatwiająca serdeczne kontakty, okazywanie sobie uprzejmości, wyzwalająca serdeczność i koleżeńskość. Dzieci chętnie pomagają sobie, dzielą sie tym, co posiadają. Serdeczne kontakty nawiązują dzieci podczas spacerów i wycieczek z ludźmi dorosłymi – uczą się odnosić do nich uprzejmie, kulturalnie, życzliwie, okazując swą wdzięczność za udzielane wyjaśnienia, okazywaną pomoc i opiekę. Ponieważ wycieczki zajmują tak ważne miejsce w pracy przedszkola, powinny być realizowane w miarę możliwości dość często. Nie jest to sprawa łatwa, jeżeli weźmie się pod uwagę możliwości małych dzieci, konieczność zapewnienia odpowiedniej opieki, niekiedy nawet środków transportu. Dlatego dobrze jest zaplanować wycieczki na dłuższy okres czasu, a nawet na cały rok oddziału, grupy dostosowując plan potrzeb i możliwości dzieci w różnym wieku. Zrozumiałe, że dzieci młodsze, 3 – 4 letnie rzadziej będą korzystały z wycieczek niż starsze, 5 – 6 letnie. Jest to podyktowane zarówno możliwościami fizycznymi młodszych dzieci, jak i potrzebami programowymi, które w odniesieniu do dzieci młodszych dotyczą głównie najbliższego otoczenia, zarówno społecznego jak i przyrodniczego. Niektóre wycieczki głównie o charakterze okolicznościowym, mogą być organizowane dla wszystkich razem. Wycieczki powinny być powiązane z treściami programu w poszczególnych grupach, a planując je trzeba sobie zdawać sprawę z celowości każdej z nich. Ułatwi to także wcześniejsze skontaktowanie się z przedstawicielami instytucji, do której zamierzamy zaprowadzić dzieci, co jest niekiedy warunkiem koniecznym do zorganizowania i bezpiecznego prowadzenia wycieczek. Sposób przygotowania się do wycieczki będzie zależny od tego, dokąd zamierzamy się wybrać. Jeżeli będzie to wycieczka mająca na celu poznawanie środowiska przyrodniczego, to przede wszystkim obowiązuje znajomość terenu, na którym mają przebywać dzieci. Najważniejsza jednak sprawa to znajomość terenu wycieczki z punktu widzenia bezpieczeństwa dzieci i możliwość wykorzystania go. Dobra organizacja wycieczki obejmuje także przygotowanie do niej dzieci. Powinny one dowiedzieć się, dokąd jadą i po co, a wtedy ich obserwacje i działania będą świadome i celowe. Zwiększy to także zainteresowanie wycieczką. Niekiedy przygotowanie dzieci będzie wymagało przekazania im wiadomości wprowadzających do zagadnienia, udzielania wyjaśnień, wytworzenia odpowiedniej atmosfery. Przygotowanie dzieci do wycieczki obejmuje zwykle jeszcze jeden moment, dotyczący sprawy bezpieczeństwa. Musza one znać wymagania odnośnie zachowania się podczas wycieczek i stosować się do nich. Trzeba więc rozmawiać z dziećmi na ten temat, ustalać sposoby postępowania i uzasadniać ich słuszność. Jeżeli określone sposoby postępowania są juz ustalone, a nawet przestrzegane przez dzieci, to jeszcze przed każdą wycieczką trzeba o nich przypomnieć, uwzględniając elementy nowe lub specyficzne dla aktualnej wycieczki.

Przebieg wycieczki

Dobrze zorganizowana wycieczka powinna przebiegać według ściśle określonego planu dotyczącego czasu jej trwania, miejsca przeznaczenia, odpowiedzialności poszczególnych osób, czasu spożywania posiłków w wypadku dłuższej wycieczki itp. Plan taki powinien być dobrze znany osobom prowadzącym wycieczkę i ściśle przestrzegany.. Unikamy w ten sposób zmęczenia dzieci, podniecenia i niepokoju oraz zamieszania. Oprócz ukierunkowania obserwacji i działalności dzieci w związku z postawionym zadaniem, dobrze jest pamiętać o wykorzystaniu nadarzających się okazji, co pozwoli zrealizować wycieczkę w sposób bardziej wszechstronny i ciekawy. Ogromna wartość maja sytuacje, kiedy dzieci same czymś się interesują, cos zauważą, o coś będą pytały. Zainteresowania takie należy podtrzymywać, o ile dotyczą faktów i sytuacji pozytywnych, zachęcać do samodzielnych poszukiwań, pobudzać aktywność dziecięcą. Jeżeli w planie wycieczki przewidziane jest wykonanie jakiejś pracy, uczestnicy powinni umieć widzieć jej użyteczność oraz konkretny efekt. Działanie takie ma duże walory wychowawcze, daje lepsze poznanie pracy ludzkiej, radość z uzyskanego wyniku i pochwałę za to, co zostało wykonane, czasem nagrody w postaci owoców lub pieczonych ziemniaków.

Bezpieczeństwo podczas wycieczek

Jednym z głównych obowiązków przedszkola jest troska o zdrowie i bezpieczeństwo dzieci. Z tych względów nauczycielka musi znać teren, na który się udaje z dziećmi. Druga nie mniej ważna sprawa, to liczba osób dorosłych, towarzyszących dzieciom poza teren przedszkola. Trzeba pamiętać o tym, ze nauczycielka nie może wyjść sama z dziećmi nawet na spacer. Liczba osób dorosłych obecnych na wycieczce zależy od jej trwania, odległości od przedszkola, warunków terenowych i środków komunikacji, Troska o bezpieczeństwo podczas spaceru czy wycieczki to również zapewnienie możliwości udzielenia dziecku pomocy w czasie wypadku. Dlatego nauczycielce potrzebne są wiadomości z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Ważnym warunkiem gwarantującym bezpieczeństwo jest zdyscyplinowanie grupy dziecięcej i umiejętność podporządkowania się wymaganiom nauczycielki. Podczas wycieczek do środowisk przyrodniczych istnieje możliwość znalezienia przez dzieci roślin trujących, zagrażających zdrowiu, a nawet życiu. Dlatego należy mówić o tym dzieciom i wdrażać je do tego, aby nie zrywały żadnych roślin bez porozumienia się z dorosłymi, a tym bardziej nie brały ich do ust. Do warunków właściwej organizacji wycieczek zaliczyć trzeba także dobre samopoczucie dzieci, na co składa się kilka elementów, a wszystkie są równie ważne. Jednym z nich jest atmosfera podczas wycieczki. Trzeba się starać, aby atmosfera podczas wycieczki była radosna, dawała poczucie swobody i zadowolenia. Dobrze zorganizowana wycieczka lub spacer to doskonała okazja do kształtowania wzajemnego, życzliwego, koleżeńskiego stosunku do wszystkich uczestników. Wycieczka, jak to było powiedziane na początku rozważań na ten temat, stanowi w wielu wypadkach konieczny punkt wyjścia w realizacji treści programu, ponieważ dostarcza przeżyć, doświadczeń i wiadomości w sposób bezpośredni, przez zetknięcie się z przedmiotami, faktami i zjawiskami. Dlatego też przeżycia, doświadczenia, wiadomości, których dostarczają wycieczki, powinny być uporządkowane i uściślone, aby mogły być w pełni wykorzystane i przez dzieci należycie przyswojone. Po wycieczce trzeba więc powrócić do tych zagadnień, które dla nauczycielki były zasadnicze i stanowiły cel przez nią postawiony.

Wycieczki na pole

Na wsi i w małych miastach spacery na pole mogą odbywać się często i w każdej porze roku, jeżeli nie utrudni ich błoto na drogach i zbyt wielki śnieg. Dzieciom z miast większych cała ta skala wrażeń nie jest dostępna, jednak dzieci 5 i 6 letnie chociaż w dwóch porach roku powinny zobaczyć pole. Na polu zawsze jest coś ciekawego do pokazania. W zimie, kiedy wszystko pokryte jest śniegiem, widać ślady zostawione przez ptaki i zwierzęta. Zgadywanie, czyje to ślady, jest bardzo dobrym zajęciem dla dzieci. Na sterczących spod śniegu badylach można spotkać ptaki poszukujące pożywienia. Będą to przede wszystkim pstre, kolorowe szczygły, chyba najbarwniejsze z naszych ptaków. Starszym dzieciom można podsunąć pomysł współzawodnictwa, np. kto i ile zdąży policzyć kolorów na ich piórkach zanim spłoszone odlecą. Na drogach można czasem spotkać przybyłe z północy śnieguły, od spodu białe, z wierzchu z brązowymi i czarnymi plamami, często też cznadle i czubate dzierlatki. Najliczniej zbierają się ptaki przy świeżym nawozie końskim, z którego wybierają nie strawione ziarna owsa oraz pod stogami zboża i słomy, gdzie również wyszukują rozsypane ziarna. na drzewach przydrożnych uwijają się sikory. Dla dzieci interesująca będzie wiadomość, że sikory zaglądając w każdą szparkę kory szukają, czy nie kryje się tam jajo lub poczwarka owada. Na olszynach żerują szaro – zielone czyżyki. Na brzozach spotkamy czeczotki przylatujące do nas na zimę z północy, natomiast na jarzębinie, głogu – jemiołuszki i gile. Często na polach ustawia się budki ochronne dla kuropatw. Są to jakby małe szałasy z gałęzi świerkowych lub ze słomy. Sypie się do nich ziarno i pokrojone surowe warzywa. Dzieci mogłyby w tym współdziałać. Kuropatwy wydeptują sobie ścieżkę do tej „stołówki”, w której znajdują też schronienie przed wiatrem. O kuropatwach można powiedzieć, ze nocują najczęściej pod krzakami w śniegu, w który spadają z powietrza. W ten sposób nie zostawiają za sobą śladów prowadzących do ich kryjówki. Zające natomiast szukają pożywienia przeważnie nocą, nad ranem zaś przebiegają pole we wszystkich kierunkach, aby jak najlepiej zatrzeć ślady, po czym najdłuższym skokiem oddalają się od ostatniego śladu i nieruchomieją w śniegu na cały dzień. Dzieci z najstarszej grupy mogą zabezpieczać drzewa w ogrodzie przed zającami. Gdy śnieg zasypie pole, mogłyby dokarmiać zające umieszczając na polu, nisko osadzone na kijach, wiązki grochowin i siana, głąby kapusty. Chodząc po polu można urządzić np. coś w rodzaju zabawy polegającej na szukaniu znaków wiosny. Pierwszy znak – to wesołe nawoływanie samców sikor bogatek, zupełnie inne niż na początku i w środku zimy, na co 6 – latkom można zwrócić uwagę. Drugi to topnienie śniegu. Już nie jest taki puszysty i biały, ale zbity, twardy i brudny. Zaczynają się roztopy. Na polach stoją wielkie kałuże wody, pod którymi kryje sie zielona ozimina, żyto i pszenica. Wysychanie kałuż może być śledzone przez dzieci, można je np. zaniepokoić, że gdyby woda została tu dłużej, małe roślinki musiałyby zginąć i rolnicy, aby zapobiec zniszczeniu oziminy, przekopują wąskie rowki odprowadzające wodę do rowów przydrożnych. Nad rowami pokazują się zielone igiełki młodej trawy i rozkwitają żółte podbiały na grubych mięsistych łodygach. W lecie, gdy dzieci będą robić parasole dla lalek z białawych pod spodem liści, powinny się dowiedzieć, że to ten sam podbiał, który wiosną był mały i żółty. Na wiosnę jest okazja do obserwowania w polu ptaków i zapamiętania, jak się który nazywa. Nad polami śpiewają juz skowronki. Po drogach biegają, kiwając długimi ogonami. pliszki. Stada gawronów, wron i kawek wędrują za pługami i wyłapują wyorane pędraki oraz inne zimujące w ziemi owady. Każdy dzień, każdy tydzień przynosi jakieś zmiany. Oglądając pola ze zbożem przypominamy sobie wraz z dziećmi, do czego służą poszczególne gatunki. A więc żyto na chleb, pszenica na bułki i kaszę mannę, jęczmień na kaszę jęczmienną, owies na płatki oraz jako pasza dla koni. Z innych roślin zbożowych mamy jeszcze proso na kaszę gryczaną, zaś kwitnący żółto rzepak – nasiona, z których tłoczy się olej jadalny. W polu ziemniaczanym można obserwować okopywanie roślin, na buraczysku ich palenie i wyrywanie zbyt gęsto rosnących. Wszystko co dzieci widzą w polu, można na odpowiednia skale uprawiać w przedszkolnym ogródku. Na wsi mogą dzieci porównywać swoja prace z pracą rodziców. Latem w żniwa po zebraniu i zgrabieniu kłosów, można wyjść z dziećmi na rżysko, by wyszukać i zebrać pozostałe jeszcze kłosy. Po powrocie do przedszkola dzieci robią „wielką młockę” i wyłuskują ziarno, które po wysuszeniu przechowują na zimę dla ptaków. Przy okazji naucza sie rozpoznawać różne zboża po wyglądzie ziarna. Najchętniej jedzone przez ptaki są pszenica i owies, a także proso. Pokarm dla ptaków można zbierać także przy drogach, wyszukując dojrzałe nasiona chwastów. Nie podchodząc zbyt blisko do maszyn, dzieci mogą obserwować kolejne fazy sprzątania zbóż – od koszenia poprzez wiązanie i ustawianie snopów, aż po zwózkę i młockę. I wreszcie zbliża sie jesień, pora wykopków, orki, siewów. Po wykopkach można znowu zrobić wyprawę w pole w poszukiwaniu pozostawionych ziemniaków. Tym razem zebrane plony zostaną upieczone przy ognisku. Dzieci uzbierają trochę pozostałych na polu łętów, rodzice dopomogą w zaopatrzeniu w chrust, ewentualnie uzupełnia zbiory ziemniaków i w jakiś pogodny dzień będzie można rozpalić ognisko i upiec ziemniaki w gorącym popiele. Jesienią dzieci znowu mogą spotkać kuropatwy, które wiosna gnieździły się w dołku na ziemi. Z innych zwierząt poza zającami, kręcą się na polu myszy i norki oraz bardzo pożyteczne ryjówki.

Nasze pola uprawne

Mniej więcej połowę obszaru naszego kraju stanowią pola uprawne. Od wczesnej wiosny, czyli od rozpoczęcia prac polowych do jesieni, pola zmieniają stale swój wygląd. Na polach uprawia się na zmianę zboża, rośliny okopowe i rośliny uprawne, czyli stosuje się płodozmian. Prawidłowo pielęgnowane pola uważamy za piękne. Źdźbła zbóż poruszają się przy najmniejszym podmuchu wiatru. Wiatr powoduje regularne falowanie zbóż. Biało lub fioletowo kwitnące pola ziemniaków można określić również jako ładne. Wspaniale oddzielają się od zielonych płaszczyzn niebieskie pola lnu, żółte pola rzepaku lub konopi oraz czerwono kwitnące pola koniczyny. Przed laty często chwasty swoimi różnorodnymi barwami określały obraz upraw zbożowych i pól z roślinami okopowymi. Właściwe oczyszczanie nasion i inne nowe metody przyczyniły się do zaniku chwastów na polach uprawnych. Możemy je spotkać na ścieżkach. Nasze zboża są trawami, które w wyniku długotrwałej, planowej hodowli zyskały cechy mające dla nas szczególne znaczenie. U wszystkich gatunków zbóż wyróżniamy te same cechy budowy, co u traw. Ich łodygę stanowią smukłe źdźbła, które są wewnątrz puste i maja węzły. Liście obejmują źdźbło dolną częścią blaszki liściowej. Kwiaty, a później owocostan, tworzą kłosy lub wiechy. Gdy tylko ziarna zbóż dojrzeją rozpoczynają się żniwa. Źdźbła żyta osiągają wysokość człowieka. Niższe są jedynie rośliny, które rosną bliżej brzegu pola, gdyż konkurencja o dostęp światła jest nie tak duża.. Żyto jest najważniejszym zbożem, z którego powstaje chleb. Źdźbła pszenicy nie osiągają wysokości żyta i podobnie jak liście są w początkowy okresie zielone. Kłosy zmieniają stopniowo kolor na złotożółty. Są one krótsze i cieńsze niż kłosy żyta i nie mają wąsów. Dojrzały jęczmień jest w słońcu prawie biały. jest to roślina niska i jej płaskie kłosy maja najczęściej dwa rzędy ziaren i długie, szorstkie wąsy. Zbiory jęczmienia odbywają się najwcześniej. Hoduje się go głównie jako paszę dla zwierząt. Kwiaty i owocostan owsa różnią się bardzo od innych zbóż. Nie tworzą one kłosów lecz luźno zwisająca wiechę. Z owsa robi się płatki owsiane. Kukurydza podobnie jak inne zboża, należy do traw. Na silnych, zbitych łodygach osadzone są szerokie liście. kukurydza jest chętnie używana jak karma dla bydła lub na kiszonki. Niektóre odmiany kukurydzy hoduje się również dla uzyskania ich nasion. Ziemniak – obok zbóż należy do naszych najważniejszych roślin uprawnych. Z zasadzonych pod koniec kwietnia lub na początku maja ziemniaków rozwijają się w ciągu lata w ziemi spulchnionej i usypanej w grządki bulwy, które są najważniejszym składnikiem naszego pożywienia. . Dużą ilość ziemniaków spożytkowuje sie do hodowli bydła. Rzepak i len zawierają w swoich nasionach duże ilości tłuszczów, dlatego tez są hodowane na dużych obszarach dla uzyskania z nich olejów jadalnych. Nasiona lnu zawierają dużo tłuszczów i substancji ziołowych. Z tego powodu są używane jako lekarstwo domowe, znajdujące zastosowanie w różnych chorobach. Do roslin okopowych oprócz ziemniaków zaliczamy buraki. W Polsce uprawia się buraki ćwikłowe, spożywane przez ludzi, pastewne, zjadane przez zwierzeta oraz przemysłowe (buraki cukrowe). Utrzymanie pól uprawnych całkowicie bez chwastów jest prawie niemożliwe. Najbardziej wyróżniające się gatunki chwastów to: skrzyp polny – ze względu na dużą zawartość krzemu był niegdyś używany do czyszczenia naczyń kuchennych. Do znanych leczniczych chwastów zaliczamy rumian pospolity i bratek polny. Bardzo znanym chwastem jest chaber i powój polny. Na brzegach pól zbożowych na podłożu bogatym w wapń często spotykamy maki polne. Na świeżo zaoranej ziemi często spotykamy wrony, szpaki. Ptaki wędrują za maszynami ciągnionymi przez traktor i poszukują pokarmu w świeżo przerzuconej ziemi. Znajdują wiele małych zwierząt, które zazwyczaj żyją w glebie, Są to robaki, larwy owadów i ślimaki. Pług wyrzuca czasami na powierzchnię myszy, tylko niewiele z nich to zwierzęta pożyteczne, znaczna większość to groźne szkodniki. Podczas gdy dżdżownice mają duże znaczenie dla gleb, małe robaki – nicienie wyrządzają wiele szkód. Również ślimak wyrządza duże spustoszenie, podobnie jak pędraki – larwy chrząszcza majowego. Na polach występuje wiele owadów. Wiele gatunków motyli odwiedza kwitnące pola koniczyny. W ciepłe letnie dni słychać cykanie świerszczy. Wycieczki na pole w różnych porach roku dostarczają dzieciom wiele wiadomości, rozwijają ich estetykę. Piękne jest zadanie polegające na zapoznaniu dzieci z najbliższym otoczeniem, roślinami i zwierzętami, a także na budzeniu uczucia radości, zainteresowań, głodu wiedzy, z równoczesnym kształtowaniem właściwego stosunku do przyrody. Poznawanie przyrody przez dzieci w procesie wychowawczym spełnia ważną funkcję w rozwoju osobowości. Jedno z zasadniczych zadań wychowania przedszkolnego polega na tym, aby przez aktywne kontakty z przyrodą wykształcić u dzieci właściwy stosunek do wszystkiego, co żywe, a także stopniowo doprowadzać do zrozumienia przez nie stanowiska i roli człowieka w przyrodzie. Dzieci powinny mieć okazję obserwować rośliny i zwierzęta, troskliwie się nimi opiekować. Dzieci podczas wycieczek na pole zapoznają się z ciężką pracą rolnika. Zostaje im przybliżona praca na roli, znaczenie produkcji zbóż i roślin uprawnych. Dzieci zapoznają się z ich wykorzystaniem.

Literatura:
M. Kwiatkowska , Z. Topińska – „Pedagogika przedszkolna”
D. Chanowska, L. Dzieniszewska – Klepacka, R. Kurniewicz – Witczakowa, S. Witkowska – „Dziecko w wieku przedszkolnym”
I. Dudzińska, red. – „Wychowanie i nauczanie w przedszkolu”
E. Janik (tłum.) – „Przyroda przeżywana i obserwowana z dziećmi przedszkolnymi”
I. Dudzińska – „Metodyka wychowania w przedszkolu”

Opracowała: mgr Aleksandra Pietrzak