Maj
1 Kompleksowy: Moja miejscowość, mój region.
– Nazywanie swojej miejscowości, poznawanie jej historii, ważniejszych obiektów i miejsc. Zwracanie uwagi na piękno najbliższego otoczenia (architektury, krajobrazu, zjawisk atmosferycznych, okazów przyrodniczych itp.).
2 Kompleksowy: Moja ojczyzna.
– Poznawanie symboli narodowych: flagi, godła, hymnu narodowego. Słuchanie utworów literatury dziecięcej, tematycznie związanej z Polską; nauka wybranych (krótkich) wierszy na pamięć.
3 Kompleksowy: Łąka w maju.
– Obserwowanie w sposób bezpośredni zmian zachodzących latem w przyrodzie. Poznawanie wybranych owadów, np.: pszczół, motyli. Rozwijanie zainteresowań przyrodniczych, np. poprzez wspólne wykonywanie albumów tematycznych o wybranych grupach roślin lub zwierząt.
4 Kompleksowy: Święto rodziców.
– Podawanie wiadomości na temat ważniejszych wydarzeń z życia rodzinnego. Opowiadanie o ulubionych zajęciach domowych poszczególnych członków rodziny. Określanie znaczenia wspólnego przeżywania świąt rodzinnych.
Kwiecień
1. Jakie wzory i kolory lubią pisanki.
• Kultywowanie tradycji, zwyczajów rodzinnych związanych ze świętami, przejmowanych od pokoleń.
2. Kto obroni słonia?
• Poznanie wiadomości na temat życia zwierząt z dżungli i sawanny.
3. Jak być Eko?
• Poznawanie sposobów ochrony środowiska. Uczestniczenie w pracach na terenie ogródka przedszkolnego.
4. Kto wymyślił naszą flagę?
• Poznawanie symboli narodowych: flagi, godła, hymnu narodowego. Słuchanie utworów literatury dziecięcej, tematycznie związanej z Polską.
Marzec
- Dlaczego w marcu jest jak w garncu?
• Obserwowanie zmian zachodzących w przyrodzie przed zbliżającą się wiosną, np.: topnienie śniegu, powracające pierwsze ptaki, pojawiające się pierwsze kwiaty.
2. Gdzie ubiera się Pani Wiosna?
• Wzbogacanie wiadomości na temat zmian zachodzących w przyrodzie wiosną. Obserwowanie i nazywanie zjawisk atmosferycznych występujących wiosną. Utrwalanie zasad dbania o naturę – uświadamianie dzieciom jaką rolę pełnią zwierzęta i rośliny w przyrodzie.
3. Z czego to jest zrobione?
• Zdobywanie wiedzy na temat pochodzenia wybranych produktów.
4. O Czy marzą zwierzęta?
• Rozpoznawanie i nazywanie zwierząt hodowlanych. Porównywanie wyglądu zwierząt dorosłych i ich potomstwa, nazywanie zwierząt.
Luty
1. Czy Kot w Butach był na weselu Kopciuszka?
• Kształcenie umiejętności uważnego słuchania utworów literackich. Uświadamianie, że dzielenie się może sprawiać radość wszystkim.
2. Gdzie puka sztuka?
• Poznawanie utworów literatury dziecięcej. Rozwijanie twórczego myślenia, wyobraźni, kreatywności.
• Budzenie zainteresowania teatrem dziecięcym. Nabywanie umiejętności odtwarzania różnych ról.
3. Co łączy kurę i dinozaura?
• Poznawanie prehistorycznych zwierząt i roślin występujących na Ziemi przed milionami lat.
4. Dlaczego pewien czwartek jest tłusty?
• Wywołanie radosnej atmosfery oczekiwania na bal karnawałowy w przedszkolu. Poznanie ozdób karnawałowych.
• Przybliżenie dzieciom zwyczajów związanych z Karnawałem. Integrowanie się grupy podczas wspólnych zabaw.
Styczeń
1. Czy można cofnąć czas?
• Dostrzeganie organizacji czasu w stałych następstwach dni i nocy.
• Nauka dni tygodnia, utrwalenie nazw i cech charakterystycznych pór roku.
2. Kto jest kucharzem leśnych zwierząt?
• Obserwowanie przyrody w naturalnym otoczeniu.
• Rozumienie konieczności dokarmiania ptaków i zwierząt zimą.
• Rozwijanie umiejętności wypowiadania się na określony temat.
3. Kto to taki: mama mamy, tata taty?
• Poznanie i nazwanie członków rodziny.
• Odtwarzanie ról w zabawach tematycznych.
4. Kim będę, gdy dorosnę?
• Rozwijanie zainteresowania różnymi zawodami, wzbogacenie słownictwa dziecka o terminy związane z pracą zawodową.
Grudzień
1. Co cieszy Mikołaja?
• Kształtowanie umiejętności mówienia o swoich pragnieniach i potrzebach.
• Bogacenie wiedzy dzieci na temat zwyczajów związanych z Mikołajkami.
2. Jakie sporty uprawia Pani Zima?
• Obserwowanie zmian zachodzących w przyrodzie, w bliskim otoczeniu przedszkola . Poznawanie elementów pogody charakterystycznych dla zimy.
3. O czym w święta każdy z nas pamięta?
• Obserwowanie czynności wykonywanych przez osoby i naśladowanie tych czynności. Uczestniczenie we wspólnych zabawach związanych ze Świętami Bożego Narodzenia.
4. Który żywioł jest najważniejszy?
• Uświadomienie obecności i roli czterech żywiołów – powietrza, wody, ziemi i ognia w życiu człowieka.
• Rozwijanie zainteresowań badawczych.
Listopad
- Dlaczego nawet superbohater ma obowiązki?
• Nazywanie członków bliższej i dalszej rodzin. Wdrażanie do pomagania rodzicom w wykonywaniu prostych domowych czynności.
• Rozwijanie u dzieci świadomości posiadania praw i obowiązków. Przestrzeganie istniejących zasad społecznych – wprowadzanych w grupie przedszkolnej, w rodzinie. - Co powinien wiedzieć każdy Polak?
• Poznawanie symboli narodowych: flagi, godła, hymnu narodowego.
• Słuchanie utworów literatury dziecięcej, tematycznie związanej z Polską. - Czy Kujawiak może tańczyć Krakowiaka?
• Poznawanie polskich tańców ludowych: polonez, krakowiak, kujawiak.
• Rozwijanie wrażliwości i wyobraźni muzycznej.
• Rozwijanie umiejętności rozróżniania barwy dźwięków oraz poczucia rytmu i inwencji twórczej. - Gdzie można spotkać Małą Niedźwiedzicę i Wielką Niedźwiedzicę?
• Wzbogacenie wiedzy o kosmosie i planetach. Rozwijanie umiejętności wypowiadania się na określony temat.
Październik
- Jak jesienią dbać o zdrowie?
• Kształtowanie odpowiednich nawyków zapobiegania chorobom. Propagowanie zdrowego stylu życia.
• Rozwijanie dbałości o własne zdrowie i higienę osobistą.
- Kto może być nauczycielem?
• Przybliżenie wiadomości na temat wybranych zawodów – nauczyciel.
• Poznanie czynności, jakie wykonują nauczyciele.
• Uświadomienie dzieciom znaczenia pracy nauczyciela.
- W co się bawi z nami jesienny wiatr?
• Obserwacja zmian krajobrazu w różnych porach roku, szukanie piękna w różnych zjawiskach przyrodniczych.
- Jaki plan na jesień mają zwierzęta?
• Bliższe poznanie wybranych mieszkańców lasu i ich jesiennych zwyczajów.
• Wyrabianie poczucia wrażliwości w stosunku do zwierząt.
Wrzesień
1) Co słychać w przedszkolu?
• Rozwijanie kompetencji społecznych: integrowanie się z grupą rówieśniczą, wdrażanie do zgodnej zabawy, dzielenie się zabawkami, przestrzenią do zabawy; równe traktowanie wszystkich kolegów.
• Ustalenie i przestrzeganie zasad panujących w przedszkolu – wprowadzenie Kodeksu Przedszkolaka.
2) Jak być superbezpiecznym?
• Wdrażanie do przestrzegania ogólnych zasad bezpieczeństwa w przedszkolu i poza nim.
• Zapoznanie dzieci z niektórymi znakami drogowymi oraz numerami alarmowymi.
3) Jakie są moje supermoce?
• Nazywanie wybranych części ciała, rozwijanie orientacji w schemacie własnego ciała;
• Rozpoznawanie i nazywanie emocji u siebie i innych, umożliwienie dzieciom odkrywania, przeżywania i wyrażania emocji;
• Korzystanie z własnych zmysłów: rozpoznawanie smaku, zapachu, słyszanych dźwięków, rozpoznawanie ich za pomocą wzroku, dotyku;
4) Kiedy Pani Jesień obchodzi urodziny?
• Dostrzeganie zmian w otoczeniu przyrodniczym, wiązanie zmian ze zmianą pory roku.
• Utrwalenie nazwy pory roku – jesień, określeń: sad, warzywnik, przetwory oraz niektórych nazw drzew owocowych.
Czerwiec
1) Lubimy to samo, ale każdy z nas jest inny.
• Próby nazywania swoich emocji. Stosowanie form grzecznościowych względem dzieci i dorosłych (w domu, w przedszkolu, na ulicy).
2) Moje podwórko.
• Uczestniczenie we wspólnych zabawach. Dzielenie się swoimi przeżyciami.
3) Wakacje, znów będą wakacje.
• Poznawanie różnych rodzajów środków lokomocji i transportu, takich jak: rowery, samochody, autobusy, samoloty, statki. Przestrzeganie ustalonych zasad korzystania ze sprzętu rekreacyjnego i sportowego.
4) Lato, lato, co ty na to?
• Obserwowanie przyrody w naturalnym otoczeniu, podczas pobytu na świeżym powietrzu w ogrodzie przedszkolnym oraz podczas spacerów i wycieczek.
Maj
1) Wiosna na wsi.
• Rozpoznawanie i nazywanie zwierząt hodowlanych. Porównywanie wyglądu zwierząt dorosłych i ich potomstwa, nazywanie zwierząt.
2) Łąka wiosną.
• Obserwowanie w sposób bezpośredni zmian zachodzących latem w przyrodzie. Poznawanie wybranych owadów, np.: pszczół, motyli. Rozwijanie zainteresowań przyrodniczych, np. poprzez wspólne wykonywanie albumów tematycznych o wybranych grupach roślin lub zwierząt.
3) Znamy różne zawody.
• Przybliżenie wiadomości na temat wybranych zawodów. Poznanie czynności, jakie wykonują ludzie w najbliższego otoczenia, nazywanie narzędzi pracy, zwrócenie uwagi na ich ubiór. Uświadomienie znaczenia pracy dla ludzi.
4) Moi rodzice.
• Podawanie wiadomości na temat ważniejszych wydarzeń z życia rodzinnego. Opowiadanie o ulubionych zajęciach domowych poszczególnych członków rodziny. Określanie znaczenia wspólnego przeżywania świąt rodzinnych.
Kwiecień
1) Chciałbym być kosmonautą.
• Zrozumienie, że planeta Ziemia nie jest jedyną planetą w kosmosie.
2) Wielkanoc.
• Poznawanie zwyczajów kultywowanych w lokalnym środowisku, związanych z obchodem Świąt Wielkanocnych.
3) Dbamy o Ziemię.
• Rozumienie konieczności przestrzegania zasad nie nieniszczenia przyrody, udział w obchodach Święta Ziemi.
4) Jestem Polakiem i Europejczykiem.
• Nabywanie większej świadomości narodowej: mówimy po polsku, jesteśmy Polakami, Polska to nasza ojczyzna. Nazywanie swojego miasta i swojej ulicy.
Marzec
1) Chciałbym być muzykiem.
• Zapoznanie z niektórymi instrumentami muzycznymi oraz pracą muzyka. Rozwijanie zainteresowań muzycznych.
2) Bawimy się w teatr.
• Zapoznanie z pracą aktora. Doskonalenie mowy w czasie wypowiedzi na różne tematy związane z przeżyciami, zdarzeniami zaobserwowanymi podczas oglądania filmów, ilustracji, książek, itp.
3) Wiosna idzie przez świat.
• Zapoznanie dzieci ze zjawiskami zachodzącymi na przedwiośniu i wczesną wiosną, podkreślanie konieczności ochrony przyrody i nie zrywania roślin chronionych.
4) Chciałbym zostać sportowcem.
• Rozwijanie sprawności fizycznej i koordynacji ruchowej. Zapoznanie z niektórymi dyscyplinami sportowymi.
Luty
1) Jesteśmy samodzielni w kuchni.
• Poznawanie osób pracujących w bliskim otoczeniu przedszkola, poznawanie czynności jakie wykonują, nazywanie narzędzi ich pracy – zawód kucharki.
2) W krainie baśni.
• Doskonalenie mowy powiązanej w czasie wypowiedzi na różne tematy związane z przeżyciami, zdarzeniami, treściami literatury dziecięcej, planowaniem pracy.
3) Chciałbym być matematykiem.
• Rozwijanie umiejętności związanych z przeliczaniem. Rozwijanie myślenia operacyjnego – uświadamianie stałości masy i wielkości, porównywanie wysokości i długości.
4) Karnawał.
• Wywołanie radosnej atmosfery oczekiwania na bal karnawałowy w przedszkolu. Poznanie ozdób karnawałowych. Przybliżenie dzieciom zwyczajów związanych z Karnawałem. Integrowanie się grupy podczas wspólnych zabaw.
Styczeń
1) Nowy Rok
• Dostrzeganie powtarzalności pór roku, miesięcy oraz sekwencji czasowych.
2) Zwierzęta są głodne.
• Rozumienie potrzeby opiekowania się i systematycznego dokarmiania zwierząt zimą.
3) Zimo, baw się z nami.
• Wdrażanie do rozpoznawania sytuacji zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwu oraz wyrabianie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
4) Babcia i dziadek.
• Budzenie poczucia przynależności do rodziny oraz zainteresowania jej historią, wzbudzanie szacunku i przywiązania wobec dziadków.
Grudzień
1) Domowi ulubieńcy.
• Rozpoznawanie i nazywanie zwierząt hodowlanych.
2) To już zima.
• Obserwacja zjawisk zachodzących w przyrodzie wraz ze zmianą pór roku.
• Poznanie zjawisk atmosferycznych występujących w okresie zimy, zachęcanie do częstego przebywania na powietrzu i zabaw na śniegu.
3, 4) Święta tuż – tuż!
• Tworzenie więzi uczuciowej z rodziną i środowiskiem, w którym dziecko wzrasta.
• Kształtowanie podstawowych powinności moralnych: życzliwości, tolerancji, uczciwości, sprawiedliwości, odpowiedzialności….
Listopad
1) Pada deszcz.
• Ukazywanie piękna przyrody i uczenie dostrzegania, odkrywani, odbierania i przeżywania wrażeń estetycznych, których dostarcza świat przyrody.
• Obserwacja zmian krajobrazu w różnych porach roku, szukanie piękna w różnych zjawiskach przyrodniczych.
2) Dbamy o zdrowie.
• Rozwijanie dbałości o własne zdrowie i higienę osobistą.
• Uświadomienie dzieciom, że należy dbać o zmysły dla naszego zdrowia.
3) Tutaj rosły paprocie.
• Zapoznanie z wyglądem Ziemi w czasach prehistorycznych. Rozpoznawanie wybranych zwierząt (dinozaurów) i roślin (olbrzymich paproci) występujących w tamtych czasach.
• Poznanie historii powstania węgla kamiennego oraz jego właściwości. Zapoznanie z produktami powstałymi wskutek chemicznej przeróbki węgla oraz z właściwościami fizycznymi soli i węgla kamiennego.
4) Urządzenia elektryczne.
• Tworzenie okazji do wyzwalania zainteresowań technicznych odnoszących się do urządzeń występujących w naszym otoczeniu – rozumienie ich funkcji technicznej i roli w ułatwianiu życia człowiekowi oraz zasad bezpieczeństwa, których trzeba bezwzględnie przestrzegać przy korzystaniu z nich.
Październik
1) Jesień w sadzie.
• Dojrzewanie owoców w sadzie okazją do prowadzenia wnikliwej obserwacji zjawisk występujących na przełomie lata i jesieni.
2) Jesień w ogrodzie.
• Zachęcanie dzieci do spożywania dużych ilości warzyw i owoców, jako źródła witamin.
• Wzbogacanie języka czynnego dzieci w miarę poznawania środowiska społecznego i przyrodniczego.
3) O sobie samym.
• Rozwijanie kompetencji społecznych w zakresie poznawania samego siebie i innych.
4) Moje zmysły.
• Kształtowanie podstawowych powinności moralnych, np. życzliwości, uczciwości, sprawiedliwości i odpowiedzialności.
Wrzesień
1) W przedszkolu.
• Rozwijanie umiejętności zgodnego współżycia i współdziałania z rówieśnikami i najbliższym środowiskiem oraz umiejętności polubownego rozwiązywania spraw konfliktowych i dochodzenia do kompromisu.
2) Droga do przedszkola.
• Poznawanie i przestrzeganie zasad bezpiecznego poruszania się po drodze, zachowanie spokoju podczas wspólnego spaceru. Obserwacja zachowania pieszych, rowerzystów i kierowców w ruchu drogowym.
3) Nadeszła jesień.
• Ukazywanie piękna przyrody i uczenie dostrzegania, odkrywania, odbierania i przeżywania wrażeń estetycznych, których dostarcza świat przyrody.
4) Co robią zwierzęta jesienią?
• Uświadamianie różnorodności i współzależności organizmów w świecie przyrody oraz podstawowych praw rządzących tym światem – wywoływanie zaciekawienia światem przyrody.
Czerwiec
1) Lubimy to samo, ale każdy z nas jest inny.
• Próby nazywania swoich emocji. Stosowanie form grzecznościowych względem dzieci i dorosłych (w domu, w przedszkolu, na ulicy).
2) Moje podwórko.
• Uczestniczenie we wspólnych zabawach. Dzielenie się swoimi przeżyciami.
3) Wakacje, znów będą wakacje.
• Poznawanie różnych rodzajów środków lokomocji i transportu, takich jak: rowery, samochody, autobusy, samoloty, statki. Przestrzeganie ustalonych zasad korzystania ze sprzętu rekreacyjnego i sportowego.
4) Lato, lato, co ty na to?
• Obserwowanie przyrody w naturalnym otoczeniu, podczas pobytu na świeżym powietrzu w ogrodzie przedszkolnym oraz podczas spacerów i wycieczek.
Maj
1) Wiosna na wsi.
• Rozpoznawanie i nazywanie zwierząt hodowlanych. Porównywanie wyglądu zwierząt dorosłych i ich potomstwa, nazywanie zwierząt.
2) Łąka wiosną.
• Obserwowanie w sposób bezpośredni zmian zachodzących latem w przyrodzie. Poznawanie wybranych owadów, np.: pszczół, motyli. Rozwijanie zainteresowań przyrodniczych.
3) Znamy różne zawody.
• Przybliżenie wiadomości na temat wybranych zawodów. Poznanie czynności, jakie wykonują ludzie w najbliższego otoczenia, nazywanie narzędzi pracy, zwrócenie uwagi na ich ubiór. Uświadomienie znaczenia pracy dla ludzi.
4) Moi rodzice.
• Podawanie wiadomości na temat ważniejszych wydarzeń z życia rodzinnego. Opowiadanie o ulubionych zajęciach domowych poszczególnych członków rodziny. Przygotowanie programu artystycznego na Dzień Mamy i Taty oraz wykonanie upominków dla rodziców.
Kwiecień
1) Chciałbym zostać sportowcem.
• Rozwijanie sprawności fizycznej i koordynacji ruchowej. Zapoznanie z niektórymi dyscyplinami sportowymi.
2) Chciałbym być kosmonautą.
• Zrozumienie, że planeta Ziemia nie jest jedyną planetą w kosmosie.
3) Dbamy o Ziemię.
• Rozumienie konieczności przestrzegania zasad nie nieniszczenia przyrody, udział w obchodach Święta Ziemi.
4) Jestem Polakiem i Europejczykiem.
• Nabywanie większej świadomości narodowej: mówimy po polsku, jesteśmy Polakami, Polska to nasza ojczyzna. Nazywanie swojego miasta i swojej ulicy.
Marzec
1) Chciałbym być muzykiem.
• Zapoznanie z niektórymi instrumentami muzycznymi oraz pracą muzyka. Rozwijanie zainteresowań muzycznych
2) Bawimy się w teatr.
• Zapoznanie z pracą aktora. Doskonalenie mowy w czasie wypowiedzi na różne tematy związane z przeżyciami, zdarzeniami zaobserwowanymi podczas oglądania filmów, ilustracji, książek, itp.
3) Wiosna idzie przez świat.
• Zapoznanie dzieci ze zjawiskami zachodzącymi na przedwiośniu i wczesną wiosną, podkreślanie konieczności ochrony przyrody i nie zrywania roślin chronionych.
4) Wielkanoc.
• Poznawanie zwyczajów kultywowanych w lokalnym środowisku, związanych z obchodem Świąt Wielkanocnych.
Luty
1) Jesteśmy samodzielni w kuchni.
• Poznawanie osób pracujących w bliskim otoczeniu przedszkola, poznawanie czynności jakie wykonują, nazywanie narzędzi ich pracy – zawód kucharki.
2) Karnawał.
• Wywołanie radosnej atmosfery oczekiwania na bal karnawałowy w przedszkolu. Poznanie ozdób karnawałowych. Przybliżenie dzieciom zwyczajów związanych z Karnawałem. Integrowanie się grupy podczas wspólnych zabaw.
3) Baśniowy świat.
• Doskonalenie mowy powiązanej w czasie wypowiedzi na różne tematy związane z przeżyciami, zdarzeniami, treściami literatury dziecięcej, planowaniem pracy.
4) Chciałbym być matematykiem.
• Rozwijanie umiejętności związanych z przeliczaniem. Rozwijanie myślenia operacyjnego – uświadamianie stałości masy i wielkości, porównywanie wysokości i długości.
Styczeń
1) Zwierzęta są głodne.
• Rozumienie potrzeby opiekowania się i systematycznego dokarmiania zwierząt zimą.
2) Zimo, baw się z nami.
• Wdrażanie do rozpoznawania sytuacji zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwu oraz wyrabianie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
3) Babcia i dziadek.
• Budzenie poczucia przynależności do rodziny oraz zainteresowania jej historią, wzbudzanie szacunku i przywiązania wobec dziadków.
4) Coś z niczego.
• Kierowanie doświadczeniami i kreowanie sytuacji edukacyjnych sprzyjających kształtowaniu pozytywnego, optymistycznego spojrzenia dziecka na świat.
Grudzień
1) Czy smoki to dinozaury?
• Budzenie potrzeby wiedzy o świecie, wzmacnianie więzi ze środowiskiem społecznym i przyrodniczym.
2) To już zima.
• Obserwacja zjawisk zachodzących w przyrodzie wraz ze zmianą pór roku.
• Poznanie zjawisk atmosferycznych występujących w okresie zimy, zachęcanie do częstego przebywania na powietrzu i zabaw na śniegu.
3) Święta tuż – tuż!
• Tworzenie więzi uczuciowej z rodziną i środowiskiem, w którym dziecko wzrasta.
• Kształtowanie podstawowych powinności moralnych: życzliwości, tolerancji, uczciwości, sprawiedliwości, odpowiedzialności….
Listopad
1) Bezpieczna droga do przedszkola.
• Zapoznanie z zasadami bezpiecznego poruszania się po drogach.
• Rozumienie zagrożeń dla zdrowia i życia związanych z korzystaniem z drogi, poznanie znaków drogowych i rozumienie ich symbolicznego znaczenia.
2) Pada deszcz.
• Ukazywanie piękna przyrody i uczenie dostrzegania, odkrywani, odbierania i przeżywania wrażeń estetycznych, których dostarcza świat przyrody
• Obserwacja zmian krajobrazu w różnych porach roku, szukanie piękna w różnych zjawiskach przyrodniczych.
3) Dbamy o zdrowie.
• Rozwijanie dbałości o własne zdrowie i higienę osobistą.
4) Domowi ulubieńcy.
• Uświadamianie różnorodności i współzależności organizmów w świecie przyrody oraz podstawowych praw rządzących tym światem – wywoływanie zaciekawienia światem przyrody.
• Wyrabianie poczucia wrażliwości w stosunku do zwierząt.
5) Urządzenia w moim domu.
• Tworzenie okazji do wyzwalania zainteresowań technicznych odnoszących się do urządzeń występujących w naszym otoczeniu – rozumienie ich funkcji technicznej i roli w ułatwianiu życia człowiekowi oraz zasad bezpieczeństwa, których trzeba bezwzględnie przestrzegać przy korzystaniu z nich.